Việc giải thể đồng Euro có tốt cho EU không?

Có lẽ tin tức về việc giải thể đồng tiền châu Âu này không còn quá mới mẻ vì nó đã xuất hiện vào mùa hè năm 2012, khi mà đồng Euro vẫn còn đang gặp khủng hoảng. Các chính phủ kỹ trị không được ủng hộ vẫn tồn tại, Hy Lạp và  Cộng hòa Síp vẫn được Đức hỗ trợ với tư cách là người cho vay, và tỷ lệ thất nghiệp ở Tây Ban Nha vẫn ở mức cao kỷ lục. Kết quả là sự ủng hộ EU trên toàn châu lục đã sụp đổ. Mà nguyên nhân gây ra những khó khăn kéo dài ở châu Âu có thể do đồng euro. Vậy liệu việc giải thể đồng tiền chung Euro có tốt cho liên minh châu Âu nói riêng và thị trường toàn cầu nói chung không?

Các vết nứt xuất hiện

Có thể thấy rằng cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008 đã cho thấy những lỗ hổng vốn có trong liên minh tiền tệ. Mỗi nước thành viên EU đều chịu mức độ ảnh hưởng khác nhau, chung quy là họ thiếu sự linh hoạt trong tiền tệ để phản ứng kịp thời với biến động kinh tế. Qua đó để lộ các vấn đề cơ bản trong việc hợp nhất nhiều nền kinh tế dưới một chế độ tiền tệ duy nhất. Vì không có các biện pháp ứng phó kịp thời, Hy Lạp, Síp hay Ý không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận các điều kiện cứu trợ từ Đức một cách miễn cưỡng.

Khi các phương tiện phục hồi kinh tế là các biện pháp về tiền tệ (lãi suất cơ bản thấp và nới lỏng định lượng), việc thiếu khả năng thực hiện các biện pháp này trên quy mô quốc gia đã cho thấy sự tương phản hoàn toàn giữa các nền kinh tế cốt lõi của châu Âu. Trong khi các nền kinh tế miền Trung-Bắc tiếp tục tăng trưởng non trẻ nhưng khá vững chắc thì các nền kinh tế Địa Trung Hải lại sa sút. Các biện pháp kiểm soát tiền tệ này dù không cứu được các nền kinh tế đang gặp khó khăn, nhưng nó chắc chắn đã giúp ích được phần nào.

Chủ nghĩa châu Âu lục địa

Những khó khăn kinh tế, sự nhượng bộ chủ quyền quốc gia nghiêm ngặt do Berlin áp đặt và tình trạng khốn khổ và thất nghiệp để lại sau cuộc bùng nổ đã tạo ra một làn sóng chủ nghĩa dân tộc quét qua lục địa châu Âu. Marie Le Pen’s Front National đang trỗi dậy ở Pháp và đang đàm phán với đảng Tự do của Hà Lan để thành lập một liên minh chống châu Âu. Các cuộc bầu cử gần đây ở Áo cho thấy khoảng 30% người dân ủng hộ các ứng cử viên chống EU. Bên cạnh đó phong trào Năm Sao của Ý thu hút 28% phiếu bầu. Sự phản đối rõ rệt nhất là của công đoàn ở Hy Lạp. Dù không cuộc trỗi dậy nào trong số này thực sự ảnh hưởng đến chính phủ, nó vẫn thúc đẩy các đảng phái chính thống chống lại EU đứng lên để bảo vệ quyền lợi của mình – sự trở lại của chủ nghĩa hoài nghi châu Âu trong đảng Bảo thủ của Anh như một lời cảnh báo đến UKIP – Đảng Độc lập Anh.

Các nhà đầu tư nên cảnh giác với những biến động chính trị này, vì chúng có thể có ảnh hưởng đến sự tồn tại không chỉ đồng euro mà còn các thị trường đơn lẻ khác.

Trường hợp đặc biệt của Síp

Đồng euro ở Síp đã bắt đầu cho thấy dấu hiệu tan rã. Theo báo cáo của New York Times vào tháng 7, các biện pháp kiểm soát vốn ở Síp đã khiến việc chuyển tiền vào và ra khỏi đất nước trở nên vô cùng khó khăn, ngay cả khi với đồng euro. Điều này cùng với lãi suất khá cao đã khiến một đồng euro của Cộng hòa Síp trở nên khác biệt so với phần còn lại của lục địa. Như Guntram B. Wolff, giám đốc nhóm nghiên cứu Bruegel của Brussels đã nói: “Đồng euro ở Síp vẫn không giống với đồng euro ở Frankfurt… [Síp đã tạo nên một lối thoát] im lặng, ẩn giấu.”

Số phận của Síp có ý nghĩa trong bối cảnh lớn hơn vì hai lý do. Thứ nhất, đây là một ví dụ rõ về cái được gọi là ‘Châu Âu hai tốc độ’ – một triệu chứng mãn tính của một hệ thống sai sót. Thứ hai, đây cũng là một dấu hiệu cho thấy đồng euro đã tan rã mà không cần bất kỳ ai đưa ra quyết định chính thức.

Đã đến lúc xóa sổ đồng Euro?

Những hệ lụy về việc giải thể đồng euro sẽ rất khủng khiếp. Nhưng về lâu dài, nó có thể chỉ là một biện pháp để cứu thị trường nói chung và liên minh chính trị nói riêng. Về mặt tốt, việc di chuyển tự do hàng hóa và lao động giữa các quốc gia trở nên dễ dàng hơn. Nó sẽ đặt lại trách nhiệm kinh tế cho các quốc gia riêng lẻ, làm hạn chế cuộc nổi dậy dân tộc chủ nghĩa chống lại các nhà thống trị của châu Âu. Về mặt kinh tế, các quốc gia nhỏ có sự linh hoạt về tiền tệ, không còn bị phụ thuộc vào các nước lớn.

Về mặt hạn chế, chia tay đồng euro đồng nghĩa với việc mất đi một đồng tiền chính. Nhưng việc dùng lại các đồng tiền cũ sẽ mang lại cơ hội giao thương rộng hơn và giảm bớt gánh nặng cho các nhà phân tích trong việc theo dõi tình hình của  kinh tế của 17 quốc gia khác nhau cho một loại tiền tệ. Khi cả người sáng lập đồng euro, Oskar Lafontaine còn đang kêu gọi giải thể nó, thì có thể đã đến lúc cần phải xem xét nghiêm túc vấn đề này.